Varen in Nederland: regels en tips
Wil je gaan varen in Nederland, dan is het goed om op de hoogte te zijn van de regels. Lees hier meer over de algemene vaarregels en over hoe het werkt met sluizen, bruggen en aanlegplekken.
Meteen naar:
Vaarregels
Als je van plan bent om een boot(je) te huren in Nederland moet je op de hoogte zijn van de vaarreglementen. Zo zijn er een paar algemene vaarregels, zoals:
- Vaar alcoholvrij.
- Zorg dat je rondom goed zicht hebt en kijk regelmatig achterom.
- Houd het midden van drukke scheepvaartroutes vrij voor grote schepen.
- Geef elkaar de ruimte en voorkom twijfel bij andere schippers door duidelijk te laten zien welke koers je vaart.
- Kom je toch dichtbij andere schepen, dan gelden er voorrangsregels: schepen die varen aan stuurboordwal (de rechterkant) van het vaarwater hebben in principe altijd voorrang, maar daarbij heeft de beroepsvaart voorrang op de pleziervaart en hebben zeilboten voorrang op motorboten, kano's en roeiboten.
- Voor motorbootvaarders onderling geldt dat verkeer van stuurboord voorrang heeft.
- Voor zeilers onderling geldt dat degene met het zeil aan bakboord voorrang heeft.
Tot slot zijn er nog wat fatsoensregels, zoals:
- Dring niet voor bij bruggen en sluizen.
- Veroorzaak geen onnodige golfslag.
Varen in Nederland met en zonder vaarbewijs
Overal in Nederland mag je varen zonder vaarbewijs, maar dat is wel aan bepaalde restricties gebonden. Het mag, zolang je schip niet langer is dan 15 meter en/of sneller kan dan 20 km per uur. Wel is het in alle gevallen verstandig om goed op te hoogte te zijn van de ter plekke geldende regels. Zeker waar veel (beroeps)scheepvaart is, bijvoorbeeld op drukke kanalen of de grote rivieren. Ook voor het bevaren van groot binnenwater of open zee is het aan boord hebben van de juiste kennis en vaardigheden van groot belang. Niet alleen voor de veiligheid, maar ook om lekker zorgeloos te kunnen varen.
Kijk ook op wanneer heb ik een vaarbewijs nodig?
Vaarbewijs 1 en 2
Er zijn twee soorten vaarbewijzen in Nederland. Vaarbewijs 1, ook wel Klein Vaarbewijs 1 (KVB 1) genoemd, is het basis vaarbewijs voor de pleziervaart. Met dit vaarbewijs mag je alle soorten schepen besturen, tenzij ze langer dan 25 meter zijn; er is geen maximum aan het aantal pk’s. Maar met Vaarbewijs 1 is je vaargebied wel beperkt tot rivieren, kanalen en meren. Voor groter water, bijvoorbeeld het IJsselmeer en het Markermeer, heb je een aanvullend vaarbewijs nodig. Dit is Klein Vaarbewijs 2 (KVB 2). Je kunt dit behalen als je al een Vaarbewijs 1 hebt. Met KVB 2 mag je overal varen, dus ook op de kustwateren. Om te varen met een schip dat langer is dan 25 meter, moet je een Groot Vaarbewijs hebben.
Kijk ook op varen met en zonder vaarbewijs.
Vaarvergunningen
Op een aantal plaatsen in Nederland zijn er wateren waarvoor een vaarvergunning of vaarvignet aangevraagd moet worden. In Nederland geldt dit reglement bijvoorbeeld in Midden-Delfland; hier is het aanvragen van een (gratis) dagvergunning voldoende. Ook voor de Nieuwkoopse Plassen is een vaarvergunning van een dag of week verplicht. Daarnaast heb je doorvaartgeld, zoals dat in bijvoorbeeld Haarlem of Leeuwarden geheven wordt. Vaak is dit een vergoeding voor het openen van de bruggen. In Amsterdam is sinds 1 januari 2022 een doorvaartvignet verplicht.
Marifoon
Door het gebruik van een marifoon vergroot je de veiligheid aan boord. Met een marifoon kun je gevaarlijke situaties voorkomen door mee te luisteren met de beroepsvaart of door met andere schippers te overleggen. Bovendien kun je er bruggen en sluizen mee oproepen. Op een schip met marifoon moet ten minste één persoon in het bezit zijn van het Basiscertificaat Marifonie.
Bruggen en sluizen
Overal in ons drukbevolkte Nederland waar het waterverkeer het landverkeer kruist vind je bruggen. Het ligt voor de hand dat die twee verkeersstromen elkaar soms in de weg zitten, met flinke wachttijden tot gevolg. Veel bruggen worden binnen kantoortijden in principe doorlopend bediend, maar het kan ook voorkomen dat een brug maar enkele keren per dag bediend wordt. Met name spoorbruggen zijn afhankelijk van een ‘gaatje’ in het treinverkeer om een brugopening mogelijk te maken. Bovendien worden bruggen in stedelijke gebieden vaak gedurende een periode in de ochtend- en de avondspits niet bediend. En hoewel je het niet zou verwachten in ons platte land: er liggen toch verrassend veel sluizen, waarmee je de overgang naar een ander waterpeil kunt overbruggen. Op mooie vaardagen is het vaak druk bij de sluizen.
Bruggeld
De laatste jaren worden veel bruggen op afstand bediend, of ze zijn geautomatiseerd. Toch worden de meeste bruggen nog steeds door een brugwachter bediend. Op een aantal plaatsen wordt op de brug bruggeld gevraagd. Vaak gebeurt dit met het beroemde 'klompje', een soort vishengel met een klompje er aan waar het geld in moet. Probeer bij het passeren van bruggen vlot door de geopende brug te varen zodra de brugwachter daar toestemming voor geeft, en sluit aan bij schepen die vóór jou door de brug varen. Hierdoor lopen de wachttijden voor de brug niet onnodig op. Houd ook rekening met eventuele tegenliggers.
Sluizen passeren
Als je een sluis gaat passeren is het handig om van tevoren te weten of je omhoog of omlaag gaat in de sluis. Bij het wachten voor sluizen en het invaren van de schutkolk is de volgorde van aankomst bepalend, al zal de sluiswachter meestal de beroepsvaart en grotere schepen als eerste de sluis in laten varen. Wachten op je beurt is een belangrijke beleefdheidsregel op het water en voordringen bij sluizen is een van de meest voorkomende ergernissen onder watersporters.
Overnachten
Jachthavens
In veel aan het water gelegen steden en dorpen in Nederland kun je terecht op passantenplaatsen midden in het centrum, al dan niet ingericht als jachthaven. Dit soort aanlegplaatsen zijn geschikt voor een tussenstop om even wat bezienswaardigheden langs te gaan of een terrasje te bezoeken, maar ook voor een overnachting. Je kunt vaak ook kiezen voor een jachthaven die buiten de drukte van de stad ligt. De meeste jachthavens beschikken over voorzieningen als drinkwater, elektra op de steigers, toiletten en douches.
Aanlegplaatsen
Overal in Nederland zijn vrije aanlegplekken te vinden, waardoor je ook onderweg op veel plaatsen aan kunt leggen. Soms kun je vrij aan een eilandje aanleggen of gewoon ergens langs een graswal. In Friesland zijn bijvoorbeeld de aanlegplaatsen van de Marrekrite erg populair. Over het algemeen zijn er (behalve afvalbakken) geen voorzieningen bij dit soort aanlegplaatsen.
Ankeren
Voor de echte rustzoekers is het fijn dat je overal waar je maar wilt het anker overboord kunt gooien, hetzij voor een lunch, hetzij voor een overnachting in de vrije natuur. Zorg er hierbij wel voor dat je niet in of vlakbij een doorgaande vaarroute ankert en dat je de juiste ankerverlichting voert.
Boot huren in Nederland
Kijk hier voor een compleet aanbod van motorboten en zeilboten in Nederland.
Waterkaarten en boeken
Tijdens het varen, maar ook als je een vaartocht voorbereidt, zijn goede waterkaarten onmisbaar. Voor alle vaargebieden in Nederland is er een ANWB Waterkaart beschikbaar. Dit zijn goede en gedetailleerde kaarten, waarop onder meer waterdieptes, maten van bruggen en sluizen, vaargeulen, herkenningspunten en aanlegmogelijkheden staan aangegeven. De oriëntatie op het water is hierdoor erg gemakkelijk. Ook het aan boord hebben van de ANWB Wateralmanak deel 2 is erg handig, want daarin vind je alle bedieningstijden van de bruggen en sluizen in Nederland.
Navigatie apps
De ANWB Waterkaarten worden ook digitaal uitgebracht onder de naam Waterkaarten.app, waarbij de gegevens uit Wateralmanak deel 2 in de kaarten zijn opgenomen. Alternatieven zijn Vaarkaart Nederland en NavKid. Voor navigatie op de laptop zijn er digitale kaarten van onder meer Navionics, Stentec DKW Vaarkaart, NV Charts en PC-Navigo.
Vaarwijzer
Vaarwijzer Nederlandse Binnenwateren geeft onmisbare informatie over het varen door Nederland. In deze uitgebreide gids vind je, behalve toeristische informatie, veel vaaraanwijzingen en tips voor het voorbereiden van een tocht en praktische info over de bekende én minder bekende vaarwateren van Nederland, in alle vaargebieden van Nederland.
Bestel hier jouw exemplaar van Vaarwijzer Nederlandse Binnenwateren.