Oorlog en pintjes

Sinds Covid zoeken Nederlanders hun vakantiebestemming steeds vaker dichtbij huis. Ook België werd steeds populairder, al is de Vlaamse Westhoek nog vrij onbekend onder watersporters. We varen door een gebied dat vier jaar lang het toneel was van de allesvernietigende Eerste Wereldoorlog.

Meteen naar:

Praktische informatie

Verhuurbedrijf in Nieuwpoort

“Een patatje stoofvlees bij het frietkot in Diksmuiden, die is lekker!” Bij verhuurbedrijf Le Boat in Nieuwpoort zit Rik, de manager van de basis, meteen op de praatstoel. “Maar pas op hè, de last post is belangrijk om mee te maken, juist ook voor kinderen”, wijst Rik naar Alicia die 12 jaar oud is. “Maar als het hard binnenkomt, drink dan wel gezellig een pintje. Want we hebben hier de lekkerste pintjes en de leukste cafés.”

Bruggen en sluizen

Na een uitgebreide briefing over de bezienswaardigheden, volgt nog wat informatie over de bruggen en sluizen. “Sluizen zijn er weinig, want de Westhoek is nog platter dan Nederland”, zegt Rik. De procedure is simpel: ‘vijf minuten voor je bij een brug of sluis komt bel je op, en vervolgens word je persoonlijk geholpen door een alleraardigste brug- of sluiswachter’.

"Het duurt niet lang of we zien de eerste tekenen van het donkere verleden van de IJzer"

Sint Jorissluis

We vertrekken uit Nieuwpoort en gaan meteen door de indrukwekkende industriële Sint Jorissluis. Hierna komen we op een spaarbekken van de IJzer, waar kinderen leren zeilen, windsurfen en wingfoilen. Voorbij het bekken doet het vaarwater meteen meer denken aan een rivier dan een kanaal. Langs de groene oevers zijn jonge eenden en reigers druk aan het foerageren. Blijkbaar zit het onderwater ook vol leven, want we zien talloze vissers verdekt opgesteld tussen de wild begroeide oever.

Rivier de IJzer

Het duurt niet lang of we zien de eerste tekenen van het donkere verleden van de IJzer. Zichtbaar vanaf het brugdek varen we langs de Dodengang, een loopgravenstelsel waar de Belgen vanaf 1914 tijdens de Slag om de IJzer moedig standhielden tegen de Duitsers. Dat ging helaas ten koste van vele slachtoffers, en de Dodengang werd na de oorlog dan ook hét symbool van de zinloosheid van de oorlog.

Portus Dixmuda

Vlak daarna komen we bij Diksmuide, waar we aanleggen bij Portus Dixmuda. Vanaf onze goede ligplaats hebben we uitzicht op de IJzertoren. Decoratieve ijzeren manden vol granaathulzen bij de voet van de brug over de IJzer herinneren ook hier aan de oorlog. In 1914 vond de Slag om Diksmuide plaats. Eenmaal in Duitse handen volgden Franse en Duitse beschietingen en werd Diksmuide volledig verwoest. Die verwoesting is terug te zien op grote foto’s rond het historische centrum, dat 100 jaar geleden zo goed als perfect werd herbouwd.

Flanders Fields

We dineren bij Water en Vuur, een oude veevoerfabriek die op een indrukwekkende manier is omgeturnd tot een hip industrieel restaurant. Het eten is kunstig, bijzonder en heerlijk, en vanaf onze tafel hebben we weids uitzicht over de Flanders Fields. Waar eens een eindeloze hoeveelheid kogels en granaten over en weer kwamen, vliegen nu alleen vogels. Het landschap ligt vandaag de dag nog vol granaten en iedere boer heeft wel een schuur met oud oorlogstuig.

IJzertoren

Voor we verder varen bezoeken we de IJzertoren. Dit 84 meter hoge gebouw heeft de vorm van een grafzerk en is een enorm monument voor de slachtoffers van WOI. Bovenin heb je ongekend ver zicht over Diksmuiden en het vlakke Vlaamse land. Als een soort Panorama Mesdag laat een plaat rondom zien hoe het platgeschoten Diksmuiden en het zwartgeblakerde landschap er omheen er uitzagen vlak na de oorlog. Van boven naar beneden lopen we door de 22 verdiepingen van de IJzertoren die zijn ingericht als museum.

Kanaal Ieper-IJzer

Hierna bezoeken we Café de IJzerboomgaard waar we picknickmanden mee krijgen voor aan boord. Lunchen doen we al varend, want we hebben ‘s middags nog een stukje IJzer voor de boeg. Omgeven door reigers, futen en wilde eenden met eendenkuikens stomen we verder, tot we bij een brug met een gezellig caféetje, het Kanaal Ieper-IJzer opdraaien. Bij de eerste sluis op het kanaal maken we een uitgebreid praatje met de sluiswachtster die twee sluizen en een brug bediend. “Vooraf moet je altijd even bellen”, legt ze uit, “want dan kan ik alvast de sluis vol of leeg laten lopen.”

Last Post

Eindpunt van het kanaal is Ieper, waar we meteen richting de Menenpoort wandelen voor de Last Post. Sinds 1928 wordt de Last Post iedere dag geblazen, en toch zijn we getuige van een kransleg-ritueel met honderden bezoekers. Na het indrukwekkende trompetgeschal bekijken we de lange rijen namen van jonge soldaten die hier het leven lieten. Even later laten we het met een pintje in de hand op ons inwerken, zoals de basis manager ons op het hart had gedrukt. Het ritueel brengt heel wat discussie teweeg en heeft ons in ieder geval aan het denken gezet.

Flanders Fields Museum

Niet alleen de Last Post, maar ook het Flanders Fields Museum laat een blijvende indruk achter. Via een interactieve tentoonstelling kun je het verhaal van gewone mensen tijdens de oorlog volgen, met een speciale verhaallijn voor kinderen. Volgens het museum was het veiligstellen van de belangen in de internationale handel één van de voornaamste oorzaken van de oorlog. Het klinkt allemaal beangstigend herkenbaar. In het museum zit de Belforttoren die je kunt beklimmen. Hier zie je hoe mooi en precies de reconstructie van het oude Ieper is.

"Vogels fluiten, een koe loeit en twee Amerikaanse meisjes kijken geïnteresseerd naar een gedenksteen"

Britse begraafplaats

Terwijl de zon doorbreekt fietsen we even later door de stad, en komen terecht bij een kleine begraafplaats waar 156 gesneuvelde Britten liggen. De plek is idyllisch gelegen op een heuvel in het stadspark. Op deze gracieuze plek, krijgen de Britten tot in lengte van dagen terugbetaald wat hen werd ontzegd tijdens hun laatste donkere dagen. Familieleden hebben onderschriften gemaakt op de grafzerken. ‘Hope to see you again in the next live’, schrijft een moeder aan haar gesneuvelde zoon. 'Known unto God', staat er bij onbekende soldaten. Hemelschreiend mooi…

Sluis van Boezinge

We varen verder, maar vanwege ‘personele problemen’ moeten we een tijdje wachten bij de sluis van Boezinge. Dus maken we van de gelegenheid gebruik om een stukje ‘Gifgasroute’ te fietsen. Om de paar honderd meter staat hier wel een gedenkbordje of iets anders dat herinnert aan WO1. Zo stuitten we ook op één van de meer dan 1000 militaire begraafplaatsen in het gebied. Met een krappe 1300 stenen niet eens groot. Vogels fluiten, een koe loeit en twee Amerikaanse meisjes kijken geïnteresseerd naar een gedenksteen voor een Ierse dichter die hier omkwam.

Ligplaats in Flinteren

De volgende dag blijkt een ‘tussendag’, en dat komt niet alleen door de drie uur wachttijd bij de sluis. We zouden vanuit onze ligplaats in Flinteren meteen naar Westvleteren kunnen fietsen, maar zitten te blauwbekken in onze winterjassen. Dus lopen we alleen een rondje door het dorp en borrelen daarna gezellig aan boord. Als we wakker worden is het stralend blauw, kwaken de eenden, piepen de futen en komen de koeien vlakbij ons met hun poten in de IJzer water drinken. Wat ‘s avonds nog saai en grijs leek, is ‘s ochtends de mooiste plek van onze hele reis.

Sint-Sixtusabdij

Als de aarde is opgewarmd, fietsen we langs de IJzer richting Westvleteren, waar schapen en paarden kriskras over het fietspad lopen. De West-Vlaamse landerijen langs het water bestaan uit veel gras met onkruid en geurende wilde bloemen en struiken eromheen. Niet de strak afgebakende grasvelden die wij kennen. Autoluwe wegen en rustige fietspaden leiden ons verder naar de Sint-Sixtusabdij, een Trappistenabdij. Hier wordt de Westvleteren XII gebrouwen, één van de meest gewilde bieren ter wereld.

"Als we een zeldzame Westvleteren XII geserveerd krijgen, zitten we met een grote glimlach te genieten"

Westvleteren XII

Even zijn we teleurgesteld als het bezoekerscentrum van de abdij iets weg heeft van een toeristenfuik. Maar als we even later een zeldzame Westvleteren XII geserveerd krijgen, met een bourgondische schaal vol paterskaas, abdijpaté, rilette, worstjes en andere lekkernijen, zitten we met een grote glimlach te genieten. Ondertussen komen mensen van heinde en verre langs om het speciaal gebrouwen bier af te halen dat zeer beperkt verkrijgbaar is. De paters weigeren meer dan 60.000 flesjes per jaar te bottelen, en verkopen de flesjes niet aan horeca of winkels.

Lovaart

We fietsen terug naar de boot, bellen de sluis en draaien de Lovaart op richting Veurne. Na twee kleine bruggen die door dezelfde wachter bediend worden, leggen we aan bij Lo voor een kort bezoek aan koekjesfabriek Jules Destrooper, dat een aardig museum heeft voor de echte zoetekauw. Via het smalle water van de Lo varen we verder naar Alveringem, waar we de nacht doorbrengen.

Mout- & Brouwhuis de Snoek

De volgende dag bezoeken we Mout- & Brouwhuis de Snoek. Dit brouwerijmuseum zit in een karakteristiek oud gebouw, dat barst van de prachtige oude machines. Aan de brouwerij zit een al even klassieke kroeg, maar helaas is het nog te vroeg voor een pintje en we willen nog doorvaren richting Veurne.

Sluis bij Veurne

Via de Lovaart, die hier meer wegheeft van een sloot, vervolgen we onze route. Onderweg worden we bijgestaan door een wachter die precies op tijd alle bruggen voor ons open zet. Roofvogels cirkelen boven ons, watervogels zwemmen piepend voor de boot uit en we zien een schildpad van een centimeter of 40 rustig op een steen zitten. Begin mei is het hier heerlijk rustig en we komen geen enkele tegenligger tegen. Bij Veurne kunnen we in één keer door de openstaande sluis richting jachthaven varen.

"Belgische soldaten mochten niet betrokken zijn bij massale en zinloze aanvalsgolven"

Veurne

Veurne bleef tijdens WOI uit handen van de Duitsers en was daarom de officieuze hoofdstad van het kleine stukje vrij België. Het middeleeuwse centrum is daardoor bijna helemaal intact gebleven. We bezoeken het museum en het oude stadhuis, waarvandaan koning Albert en de Belgische legerleiding het front aanstuurden. Alberts filosofie was dat Belgische soldaten alleen ingezet mochten worden om het land te bevrijden en niet betrokken mochten zijn bij massale en zinloze aanvalsgolven. Dit resulteerde in een factor zeven minder slachtoffers ten opzichte van andere legers.

Belforttoren

Vanuit de Belforttoren in Veurne, die je gratis kunt beklimmen, hebben we uitzicht over de wijde omgeving. Vanaf hier kon het leger ruim honderd jaar geleden uitkijken over de frontlinie. Zo groots als het stadsplein en het park van Veurne zijn opgezet, zo klein en rustig is de rest van het plaatsje met 8000 inwoners.

Kanaal Nieuwpoort-Duinkerke

Het laatste stuk van Veurne naar Nieuwpoort gaat over het Kanaal Nieuwpoort-Duinkerke. De Veurnesluis bij Nieuwpoort is alleen vanaf drie uur voor en drie uur na hoog water bedienbaar. Gelukkig valt hoogwater midden op de dag, waardoor we alle tijd hebben. We bellen de sluiswachter van de jachthaven en vervolgens gaan alle bruggen weer precies op tijd voor ons open. Uiteindelijk komen we bij de zeesluizen van Nieuwpoort. Via enorme dubbele deuren draaien we daarna eerst een stukje getijdenwater op, om dan al snel weer via de andere zeesluis terug de IJzer op te varen waar onze reis begon.

"Nieuwpoort heeft de grootste jachthaven van Noord-Europa"

Dagje Nieuwpoort

Gelukkig is onze vakantie in de Westhoek nog niet afgelopen, want we plakken er nog een dagje Nieuwpoort aan vast. Hier maken we een strandwandeling met een gids die ons wijst op allerlei wonderlijke zee- en schelpdieren. Zo zien we zeeanemonen in uitbundige kleuren, die met hun kleine tentakels visjes verlammen en ze dan naar binnen werken. Ondertussen varen tientallen zeilboten in en uit de haven. Logisch, want Nieuwpoort heeft de grootste jachthaven van Noord-Europa. Bij restaurant Au Bistro genieten we met een zeevruchtenschotel en linguini met tarbot nog een keer van alles wat de Noordzee te bieden heeft.

Conclusie

Onze conclusie na een week varen is dat de Vlaamse Westhoek, die vier oorlogsjaren lang de meest gehate uithoek was van de wereld, uit is gegroeid tot een van de meest aangename vaargebieden van Europa. De oorlog zal altijd blijven boeien en de Last Post zal altijd indruk blijven maken, maar dit is ook fantastisch gebied om te fietsen, culinair te genieten en de rust en landelijkheid van het Vlaamse platteland te ervaren. Een extraatje is de kust die hier altijd vlakbij is en waar je heerlijk kunt uitwaaien.

 

Praktisch informatie

Type boot: Horizon 4. Afmetingen (lxbxd): 13,5m x 4,35m x 1,00 meter, kruiphoogte: 2,9 meter

Gebruikte kaart: Waterkaarten App

Gevaren route:

• Nieuwpoort – Diksmuide
• Diksmuide – Ieper
• Ieper – Flinteren
• Flinteren – Alveringem
• Alveringem – Veurne
• Veurne – Nieuwpoort

Maximale afmetingen voor het Rondje Westhoek (IJzer, Kanaal Ieper – IJzer, Lovaart, Kanaal Nieuwpoort – Duinkerke):

• Hoogte: 4,05 m
• Breedte: 5,15 m
• Diepgang: 1,50 m

Zelf varen in de Vlaamse Westhoek?

Bekijk het aanbod op Vakantiesophetwater

Varen in België

Alle informatie voor jouw ideale vaarvakantie

Ben je opzoek naar praktische informatie en inspiratie over vaarvakanties in België? Kijk hier voor een uitgebreid artikel over varen in België.