Edam en Volendam: vaarroutes, ligplaatsen en bezienswaardigheden

De historische Zuiderzeestadjes Edam en Volendam zijn ideale bestemmingen voor een vaartocht. Van authentieke kaasmarkten en sfeervolle straatjes in Edam tot het levendige Doolhof en de iconische Dijk van Volendam, beide stadjes bieden unieke ervaringen voor watersportliefhebbers. Ontdek alles wat je moet weten over ligplaatsen, vaarroutes en bezienswaardigheden.

Edam en Volendam met de boot bezoeken

Aan de oever van het IJsselmeer liggen twee plaatsen die nauwelijks introductie behoeven: Edam en Volendam. Ze hebben allebei een geschiedenis die verbonden is met de Zuiderzee, maar die geschiedenis is even verschillend als het karakter van de twee plaatsen. Edam is een redelijk authentiek gebleven Zuiderzeestadje, waar de straten alleen overvol zijn op de dagen dat er kaasmarkt is.

Mooie oude gebouwen en een interessant museum maken een tussenstop in Edam een waardevolle onderbreking van je vaartocht over het Markermeer of over de vaarten van Noord-Holland.

Volendam is een wat minder oorspronkelijk gebleven vissersdorp. Hier gingen de concessies aan het toerisme ten koste van veel van het oorspronkelijke dorpskarakter. Toch is ook Volendam een bezoekje meer dan waard, want er zijn gelukkig nog steeds een paar sfeervolle hoekjes te vinden. En natuurlijk moet je even over de Dijk hebben geflaneerd.

Bezienswaardigheden Edam

Kaas en een drijvende vloer

Totdat ergens in de 18de eeuw de directe verbinding met zee wegviel, was Edam een welvarend stadje dat rijkdom vergaarde met haringvisserij, scheepsbouw en de handel in kaas. In de zeventiende eeuw was Edam zelfs één van de meest belangrijke handelssteden van Holland. Van dit rijke verleden getuigen nu nog steeds de voorname gevels van pakhuizen, de theekoepels aan de doorgaande vaart door het stadje, de Kaaswaag en de Grote Kerk. Ook ligt er nog steeds een oude scheepswerf midden in de stad.

Overkluisde sluis

Het centrum van Edam is compact, maar gezellig. Op veel plaatsen zijn er terrasjes. Het middelpunt van de stad is de overkluisde sluis aan het Damplein, waar omheen ook enkele van de belangrijkste bezienswaardigheden te vinden zijn. Bijvoorbeeld het stadhuis, en het Edams museum dat kan bogen op een zeer bijzondere keldervloer, die al sinds de 17de eeuw mee op en neer drijft met de grondwaterstand.

"De kaasmarkt wordt in juli en augustus op alle woensdagochtenden gehouden"

Edammer kaas

Het Edammertje is een klein kaasje in een bolvorm, dat al vanaf de 14de eeuw vanuit de haven van Edam geëxporteerd wordt. Het vetgehalte van de kaas is 40+. De omgeving van Edam is al eeuwenlang erg nat en er was eigenlijk met de landerijen maar één ding mogelijk: het houden van koeien. Van de melk die de koeien produceerden werd kaas gemaakt. Deze kaas werd vanuit de dorpen in de omgeving met boten naar Edam vervoerd. De kaasmarkt, zoals die tegenwoordig op alle woensdagochtenden in juli en augustus wordt gehouden, is erg toeristisch maar leuk om eens van dichtbij te zien.

Twee dammen

De naam van Edam is gemakkelijk te verklaren: het stadje ontstond aan een dam in de E. Aan de naam Volendam zit een iets langer verhaal vast. De haven van Edam lag oorspronkelijk aan de monding van de E in de Zuiderzee. Later groeven de Edammers een kortere weg naar zee, het huidige Oorgat, en daarbij werd de oude haven afgedamd en gedempt, oftewel 'vol' gemaakt. Hier ontstond het dorpje 'Follendam'.

Bezienswaardigheden Volendam 

Van vis naar souvenirs

Ooit was Volendam een vissersdop, dat door zijn geïsoleerde ligging tot het einde van de 19de eeuw zijn oude tradities in stand kon houden. De bewoners woonden in kleurige huisjes, die vanwege de altijd aanwezige kans op overstromingen op palen stonden. Bovendien liep iedereen dagelijks in traditionele klederdracht. Aan het isolement kwam een einde nadat Volendam ontdekt werd door schilders als Renoir, die inspiratie vonden in het zo pittoreske dorpje met zijn kleurrijke inwoners. Al snel deden de eerste souvenirwinkeltjes hun intrede in het dorp.

Vooral toen de Volendamse visserij door de aanleg van de Afsluitdijk het erg moeilijk kreeg, werd het toerisme een welkome bron van inkomsten. Tegenwoordig wordt Volendam jaarlijks door ongeveer 2 miljoen toeristen bezocht: bij de terrassen aan de populaire Dijk kun je op een mooie zomerse dag over de hoofden lopen.

"Kleine huisjes, smalle, zigzaggende straten en stegen, plus een grachtje"

Doolhof

Het Doolhof is het oudste en meest origineel gebleven gedeelte van Volendam, dat zijn naam dankt aan het ongeplande en onregelmatige stratenpatroon. Je treft er kleine huisjes, smalle, zigzaggende straten en stegen, plus een grachtje. Dit is dan ook het gedeelte van Volendam dat in het einde van de 19de eeuw veel schilders en andere kunstenaars naar het afgelegen vissersdorp deed komen. En hoewel de bewoners van deze buurt niet altijd even blij zijn met de toeristen die hun buurt komen bekijken, hangt in dit deel van Volendam nog steeds een enigszins authentieke sfeer.

Een bezoek aan de palingrokerij en het Palingsoundmuseum erboven zijn een absolute must bij een bezoek aan Volendam. En wie alles wil weten over klederdracht kan naar het Volendams Museum gaan.

Vaarroutes Edam en Volendam

Wie over de binnenwateren naar Edam vaart, is aangewezen op de Purmerringvaart. Deze vaart is op twee manieren te bereiken. Als eerste vanaf het Noord-Hollands Kanaal bij Purmerend. Hier kun je op de Purmerringvaart komen via de Where. Komend vanaf Amsterdam vaar je over Trekvaart Het Schouw-Monnickendam-Edam en de Purmer Ee naar de Purmerringvaart. Om in Edam aan te leggen sla je af ter hoogte van de Jan Koningbrug.

Lees meer over vaarroutes in Nederland

Vaarroute Edam

Edam is natuurlijk ook vanaf het Markermeer te bereiken. De haveninvaart is bebakend en betond, maar in het havenkanaal liggen ondiepere delen aan de zuidelijke zijde van het havenhoofd. 

Vaarroute Volendam

Volendam is niet vanaf de binnenwateren bereikbaar, uiteraard wel vanaf de Gouwzee. Vanaf de Gouwzee loopt een betonde geul naar het vissersdorp.

Ligplaatsen Edam

In Edam kun je aanleggen aan de Schepenmakersdijk, na de eerste drie bruggen vanaf de Purmerringvaart, of nog drie ophaalbruggen verder in de Nieuwe Haven. Direct aan het Markermeer is er een gemeentelijke aanlegkade in het Oorgat, bovendien heeft de jachthaven van WSV de Zeevang plek voor passanten.

Ligplaatsen Volendam

In Volendam kun je terecht bij de Gemeentehaven in het centrum of in Marina Volendam net daarbuiten.

Vaarwijzer Nederlandse Binnenwateren

In Vaarwijzer Nederlandse Binnenwateren vind je onmisbare informatie over het varen door Nederland zoals de informatie hierboven. In de uitgebreide gids vind je, behalve toeristische informatie, veel vaaraanwijzingen en tips voor het voorbereiden van een tocht en praktische info over de bekende én minder bekende vaarwateren van Nederland, in alle vaargebieden van Nederland. Zo vind je in de Vaarwijzer nog veel meer over het varen in Noord-Holland. Bestel hier jouw exemplaar van Vaarwijzer Nederlandse Binnenwateren.